بدان که در اسلام، همسایه دارای حقوقی غیر از حقوق «اخوت اسلامی» است. هر حقی که یک مسلمان دارد، همسایه نیز دارد با این تفات که همسایگی، حقوقی اضافه بر حق «برادری اسلامی» دارد.

 «پیامبراکرم» (صلی الله علیه و آله) فرمود   :همسایگان سه دسته اند: همسایه ای که حق واحدی دارد، و همسایه ای که برای او دو حق است و همسایه ای که مستحق سه حق می باشد. همسایه ای که سه حق از آن اوست، همسایه ای مسلمان از خویشان است، پس برای او حق همسایگی و حق اسلام و حق فامیلی است. اما کسی که برای او دو حقّ است، همسایه ی مسلمان است، برای او حق همسایگی و حق اسلام می باشد. و همسایه ای که، برای او حقی واحد است، همسایه ی مشترک است.

ادامه مطلب

رفتار نیک همسایگان با یکدیگر می  تواند سرچشمه برکات فراوانی باشد از جمله:

1 .آرامش روانی و طول عمر:  تقویت روحیه همکاری و تعاون درجهت پاکیزه و آباد نگه داشتن محیط زندگی یکی از این برکات است که خود آرامش روانی و طول عمر انسان را در پی دارد.

 امام صادق علیه السلام دراین باره فرمود: حسن الجوار یعمر الدیار و یزید فی الاعمار 

همسایه داری نیکو شهرها را آباد و عمرها را طولانی می کند.

2.ازدیاد روزی: حسن الجوار یزید فی الرزق. همسایه داری نیکو روزی را زیاد می کند.  

  3.آمرزش گناهان:  من مات و له جیران ثلاثه کلهم راضون عنه غفر له   

 هر کس بمیرد در حالی که سه همسایه داشته باشد و همگی از او راضی باشند آمرزیده می شود.

همیشه در زندگی اوقاتی پیش می آید که انسان به کمک همسایه نیاز پیدا می کند در جایی که هیچ یک از اقوام برای یاری به او حضور ندارند بنابراین چه خوب است که برخورد ما باهمسایگان نیکو باشد تا در مواقع لزوم بتوانیم از آنها کمک بطلبیم.

حضرت امیر المؤمنین علیه السلام در بیماری به دیدن صعصعه بن صوحان که از بزرگان اصحاب آن حضرت بود تشریف آوردند پس فرمودند: با اینکه من به عیادت تو آمدم فخر نکن برقوم خود و اگر ایشان را در امری ببینی خود را از آن امر به کنار نگیر که آدمی بی نیاز نیست از قوم و قبیله خود و به ایشان محتاج است و اگر یاری ایشان نکنی یاری از ایشان منع کرده ای و یاری های بسیار را از خود رد گردانده ای.

ادامه مطلب

اگر افراد یک محل به مدت طولانی با یکدیگر همسایه باشند، کم کم بر اسرار زندگی همدیگر آگاه خواهند شد. از آنجا که آشکار ساختن اسرار زندگی مردم و فاش کردن عیب های آنان بسیار نکوهیده است، مؤمن نباید در کار دیگران کنجکاوی کند و به دنبال عیب جویی باشد  . اگر هم بر حسب اتفاق بر رازی آگاه شد، باید آن را پنهان بدارد و مصداق این مثل که: «خدا می بیند و می پوشد، همسایه ندیده می خروشد» نباشد. از این رو، امام سجاد علیه السلام ، رازداری را یکی از حقوق همسایگان بر یکدیگر معرفی می کند و می فرماید  :  

فَإِنْ عَلِمْتَ عَلَیْهِ سُوءً، سَتَرْتَهُ عَلَیْهِ
چنانچه بر عیب همسایه ات آگاه شدی، باید آن را پنهان سازی.

از سوی دیگر، تضاد و مزاحمت از پی آمدهای زندگی اجتماعی است. وقتی گروهی با هم در یک محیط زندگی می کنند، ممکن است کم توجهی و عمل نکردن بعضی افراد به آداب اسلامی، آسایش را از دیگران بگیرد و آنان را بیازارد و این، خود، زمینه ساز کدورت ها و درگیری های بعدی شود. در این صورت شایسته است طرفی که از همسایه خود کم لطفی دیده است، آزار همسایه را تحمل کند. اگر هم ناچار به نشان دادن واکنش شد، با رویی گشاده و زبانی نرم به وی گوشزد کند؛ به گونه ای که این تذکر به اصلاح او کمک کند و رنجش خاطرش را موجب نشود. امام کاظم علیه السلام می فرماید:

لَیْسَ حُسْنُ الجَوارِ کَفَّ الْأَذی ولکِنَّ حُسْنَ الجَوارِ الصَّبْرُ عَلی الاَذی.        
همسایه داری نیکو، به آزار نرساندن نیست، بلکه همسایه داری نیکو، در صبر بر آزار همسایه است.

دین مقدس اسلام، برنامه ای جامع و کامل برای سعادت بشر در دنیا و آخرت است که جنبه ها و نیازمندی های فردی و اجتماعی، جسمی و روحی او را در نظر دارد و در مورد همسایه داری نیز رهنمودهای سودمندی بیان کرده است.

پیامبر اسلام شیوه رفتار همسایگان با یکدیگر را در تأمین سعادت و آسایش انسان ها مؤثر می دانست و به یارانش سفارش می کرد در جایی مسکن گزینند که بتوانند از نعمت وجود همسایگان شایسته تری بهره مند شوند. وقتی یکی از اصحاب از ایشان پرسید: ای رسول خدا صلی الله علیه و آله ! تصمیم دارم خانه ای بخرم، به نظر شما کدام محله را انتخاب کنم؟ حضرت بدون آنکه محله خاصی را به او پیشنهاد کند، فرمود  :

اَلْجَارُ ثُمَّ الدّارُ، اَلرَّفیقُ ثُمَّ السَّفَرُ  .         
اول همسایه را بنگر، سپس خانه بخر، ابتدا رفیق برگزین سپس سفر کن.

آداب و حقوقی که اسلام برای همسایگان در نظر گرفته، فراوان است. روزی رسول خدا صلی الله علیه و آله از یاران خود پرسید: آیا می دانید حق همسایه چیست؟ حاضران پاسخ منفی دادند. آن حضرت فرمود : حق همسایه آن ا ست که اگر برای کرایه از شما درخواست کمک کرد، به او کمک کنید. اگر وام خواست، به او بپردازید. هرگاه تهی دست شد، از او دست گیری کنید. چنانچه خیری به او رسید، به او تبریک بگویید. هنگام بیماری، به عیادتش بروید. در مصیبت ها به او تسلیت بگویید. اگر مُرد، در تشییع جنازه اش حاضر شوید. بر ارتفاع خانه خود بدون موافقت او نیفزایید تا مانع وزش نسیم و جریان هوا نشود. هرگاه میوه ای خریدید، مقداری به او هدیه کنید و اگر مایل به این کار نبودید، آن را پنهانی به خانه ببرید و دقت کنید که فرزندتان آن را از خانه بیرون نبرد که فرزند او ببیند و به خاطر آن بهانه گیری کند. با بوی غذای مطبوع خود، او را میازارید، مگر آنکه مقداری برایش بفرستید.

گرامی داشتن و احترام همسایه نیز از سفارش های مهم اسلام است. رسول خدا صلی الله علیه و آله در این باره می فرماید:

حُرْمَةُ الْجارِ عَلَی الْإنسانِ کَحُرْمَةِ أُمِّهِ.   
احترام همسایه، مانند احترام مادر، بر انسان لازم است.